Nawiązawszy do ważnych dla narodu polskiego rocznic: bitwy warszawskiej 1920 r., napaści niemieckiej na Polskę w 1939 r. i wybuchu powstania warszawskiego, mialskie Koło Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918 –1919 postanowiło uczcić pamięć ppłk. Franciszka Rataja (1894–1958) – żołnierza czterech wojen i trzech powstań narodowych, uhonorowanego najwyższymi odznaczeniami wojskowymi.
Służbę rozpoczął w sierpniu 1914 r. walcząc na froncie zachodnim w szeregach armii pruskiej. W styczniu 1919 r., jako podporucznik, wstępuje do 1. Pułku Strzelców Wielkopolskich. W połowie marca ruszył wraz z innymi Wielkopolanami na odsiecz Lwowa otoczonego „żelaznym pierścieniem” przez wojska Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. W wojnie 1920 r. z „czerwoną” Rosją na czele swych podkomendnych próbował powstrzymać natarcie bolszewików na Bobrujsk. Rok później, w trakcie III powstania śląskiego, w randze kapitana dowodził pułkiem pszczyńskim (zwanym „pułkiem Rataja”) walczącym z Niemcami w słynnej bitwie o Górę św. Anny. W latach pokoju był zawodowym oficerem w garnizonach w Poznaniu, Dęblinie i Toruniu awansując do stopnia podpułkownika. Uczestniczył kampanii wrześniowej 1939 r. W czasie okupacji przebywał w Warszawie, gdzie związał się z konspiracyjnymi strukturami Narodowej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej. Po wybuchu walk powstańczych w stolicy dowodził zgrupowaniem obejmującym bataliony „Wigry” i „Antoni”. Po kapitulacji stolicy wraz z innymi oficerami AK trafił do obozów jenieckich Lamsdorf (Łambinowice) i Woldenberg (Dobiegniew). Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej był pracownikiem poznańskiego oddziału Centrali Żelaza i Stali. „Ludowe” Wojsko Polskie nie przyjęło go w swoje szeregi, ani też nie przyznało renty wojskowej.
Strażnikiem pamięci o losach Franciszka Rataja jest p. Anna Meisnerowska, wnuczka podpułkownika, autorka książki Wierny Bogu, Ojczyźnie, Rodzinie. Opowieść o Franciszku Rataju, Poznań 2014, właścicielka gospodarstwa agroturystycznego w Zieleńcu w sercu Puszczy Noteckiej. Pani Meisnerowska odwiedzając Miały wygłosiła prelekcję dla miejscowych miłośników historii. Wypożyczyła też miejscowemu Kołu TPPW 1918–1919 wystawę składającą się z kilkunastu plansz ilustrujących dokonania podpułkownika Rataja i jego życie rodzinne. Skorzysta z nich m.in. miejscowa młodzież, która przestrzegając obowiązujących zasad reżimu sanitarnego prześledzi losy jednego z polskich zapomnianych bohaterów.
Arkadiusz Słabig